سلامت نیوز:ایمنی فرآورده‌های غذایی اولویت امسال سازمان غذا و دارو اعلام شده است،هر چند این سازمان کمی با تاخیر به این موضوع پرداخته اما باید توجه داشت که مصرف فرآورده‌های غذایی سالم و بهداشتی می‌تواند از بروز بیماری‌ها‌ و تحمیل هزینه‌های سنگین به نظام سلامت کشور جلوگیری کند. به گفته کارشناسان، سازمان غذا ودارو باید نظارت بر فرآورده‌های پرمصرف و خطرساز را محور فعالیت امسال خود قرار دهد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از آنا، امسال اولویت سازمان غذا و دارو، ایمنی فرآورده‌های غذایی است. این در حالی‌است که امروزه سلامت بسیاری از محصولات کشاورزی و فرآورده‌های غذایی مورد نیاز مردم به دلیل استفاده غیر علمی و غیر استاندارد از سموم و کودهای شیمیایی به خطر افتاده است. همچنین با تغذیه فرآورده‌های سالم و ایمن می‌توان از بروز بیماری‌ها و هزینه‌های ناشی از آن جلوگیری کرد. بر همین اساس یکی از برنامه‌ها و اهداف اصلی سازمان غذا و دارو در هر کشوری تامین امنیت سلامت فرآورده‌های غذایی است.

بهروز جنت، مدیرکل نظارت و ارزیابی فرآورده های غذایی، آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو با اشاره به اهمیت این موضوع می‌گوید: در سال جدید افزایش سلامت و ایمنی فرآورده‌های غذایی در واردات و صادرات یکی از مهمترین اولویت‌های حوزه غذا است بر همین اساس سیاستگذاری به منظور ارتقاء سلامت و امنیت فرآورده‌های غذایی صادراتی و وارداتی، بررسی و تصویب برنامه‌ها و تدابیر بخشی و فرابخشی در اجرای سیاست‌های ناظر بر سلامت و امنیت غذایی در سازمان غذا و دارو تبیین شده است.

وی با تاکید بر اینکه وزارت بهداشت متولی سلامت مردم جامعه است،‌ می‌افزاید: باید یک متولی واحد و مدیریت یکپارچه برای تایید سلامت مواد غذایی تعیین شود تا بتوانیم از هرگونه موازی‌کاری دستگاه‌های اجرایی و تداخل وظایف و مسئولیت‌ها در این بخش جلوگیری کنیم.

این مقام مسئول در حوزه فرآورده‌های غذایی با اشاره به محور فعالیت سازمان غذا و دارو در سال 95 می‌گوید: هم‌اکنون تصویب ضوابط سلامت برای طرح‌های بزرگ توسعه‌ای غذایی و نیز تصویب برنامه عملیاتی سامانه خدمات جامع و همگانی سلامت و ایمنی غذایی در دستور کار سازمان غذا و دارو قرار گرفته است.

تمرکز نظارت بر مواد غذایی پرمصرف و خطرساز

کامران سپهری، استاد دانشگاه شهید بهشتی با دسته‌بندی مواد غذایی به دو گروه مواد غذایی پر خطر و مواد در دسترس به خبرنگار آنا می‌گوید: نظارت و اولویت سازمان غذا و دارو بر این دو دسته از مواد غذایی باید در دستور کار این سازمان قرار گیرد. البته مسلما فرآورده‌های گوشتی و پروتئینی در اولویت است زیرا از نظر بهداشتی و بیماری‌زایی و میزان مسمویتی آنها بسیار پر خطر هستند. همچنین توده مردم به دلیل قیمت گران این فرآورده‌ها توان استفاده از آن را ندارند بنابراین به طور طبیعی کمتر در سبد غذایی خانوار قرار می‌گیرد.

وی می افزاید: نان و برنج بیشترین فرآورده‌ در زنجیره غذایی مردم است که سازمان غذا و دارو باید با توجه به پرمصرف و در دسترس بودن این فرآورده‌هایی غذایی اهمیت ویژه‌ای برای نظارت بر این فرآورده‌ها قایل شود. البته نوع و میزان مسومیت از فرآورده‌های گیاهی مانند غلات و حبوبات نیز بسیار کمتر است در حالی که این مواد بیشتر در زنجیره غذایی مردم طبقات متوسط و پایین وجود دارد.

این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: فرآورده‌های گوشتی، پروتئینی و لبنی جزو محصولات پرخطر هستند که سازمان غذا و دارو باید به آنها توجه بیشتری داشته باشد زیرا هر چه که از دام به‌دست آید به دلیل بروز مسمومیت‌های بیشتر نظارت قابل توجهی را می‌طلبد.

مجید حاجی فرجی،‌ عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در این زمینه  می گوید: وقتی ما از سلامت و ایمنی غذا نام می‌بریم تنها سازمان‌های غذا و دارو، استاندارد و دامپزشکی مد نظر قرار می‌گیرند در حالی که ایمنی غذای ما منتهی به این ارگان‌ها نیست. تنها بخشی از غذای مصرفی ما را فرآورده‌های دامی تامین می‌کند و سازمان دامپزشکی فرآورده‌های دامی را مورد نظارت و ارزیابی قرار می‌دهند. امروزه عمده مواد غذایی مصرفی مردم کشور را مواد خام تشکیل می‌دهد که واردات و تولید آن توسط کشاورزان و جهاد کشاورزی صورت می‌گیرد که البته این مواد خام نیز با استفاده از سموم دفع آفات و نباتات و آب و خاک آلوده رشد و تولید پیدا می‌کند.

مراکز تهیه و طبخ موادغذایی مستلزم نظارت بیشتر

سید ضیاءالدین مظهری،‌ عضو هیات مدیریه انجمن تغذیه ایران نیز  می‌گوید: تمام مواد موجود در هرم غذایی برای سلامتی انسان از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند که عمده آنها را غلات و حبوبات تشکیل می‌دهد زیرا این مواد قوت غالب مردم کشور را تامین می‌کند بنابراین توجه به سلامتی نان و فرآورده‌های غلات بسیار مهم است زیرا ارزان ترین و در دسترس‌ترین مواد غذایی مورد استفاده مردم است. تامین سلامت مواد پروتئینی و مقدار عظیمی از ریز مغذی‌های و فیبرهای محلول و نامحلول در قالب نان و کیک و ماکارونی باید جزو اولویت‌های سازمان غذا و دارو قرار گیرد.

مظهری ادامه می‌دهد که بخش دیگر پنهان از دید همگان، نحوه فعالیت مراکز تولید و طبخ غذای آماده است که متاسفانه با وجود تلاش‌های اداره بهداشت محیط وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو و سایر ارگان های دیگر هنوز به کامیابی نرسیده است.در حالی که مردم به صورت روزانه از این مواد غذایی استفاده می‌کنند.

رئیس سابق انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور می‌گوید: بخش اعظمی از این مواد غذایی با روش‌های ناسالم و غیر استاندارد و ناایمن تهیه و تولید می‌شود که این خطر جدی برای مردم ایجاد کرده و بار مالی بسیاری برای نظام سلامت کشور به همراه دارد زیرا غیر از آن آلودگی‌هایی که به دلیل عدم آگاهی و روش‌های نادرست در طبخ غذاست مردم را دچار معضل می‌کند.

مدیر مسئول فصلنامه علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران یادآور می‌شود: باتوجه به رشد قارچ‌گونه مراکز تهیه و تولید و طبخ غذا در کشور نظارت بر آنها از سوی اداره بهداشت محیط و کار وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو کار بسیار دشواری است و حتی اگر هر منطقه یک بازرس داشته باشد بازدید دوره‌ای و مستمر امکانپذیر نیست بنابراین توصیه می‌کنیم از انجمن‌های صنفی و اتحادیه های مواد غذایی مختلف و مردم کمک بگیریم تا اندک اندک فرهنگ مصرف صحیح و اطلاع نسبت به چگونگی و کیفیت غذای مصرفی در شهروندان ایجاد شود.

وی می افزاید: سازمان غذا و دارو همیشه روی فرآورده‌های غذایی تمرکز و تاکید دارد زیرا بر حسب بروز مشکل در آب، غذا و فرآورده‌های نیمه آماده به صورت دوره‌ای بر محصولات و مواد غذایی نظارت دارند. امسال باید به صورت دقیق‌تر و جدی‌تر بر نظارت فرآورده‌های غذایی تمرکز کنیم زیرا مردم به صورت روزانه از میوه و سبزی و فرآورده های غذایی استفاده می‌کنند.

مجازات‌ها بازدارنده نیست

مظهری، زندگی صنعتی و اشتغال بانوان را مانع تهیه مواد غذایی سالم در منزل می‌داند و می‌گوید: امروزه بسیاری از افراد مواد غذایی مورد نیاز خود را به صورت آماده و نیمه آماده و کنسروشده از فروشگاه‌ها تهیه می‌کنند که پر مصرف‌‌ترین این مواد رب گوجه فرنگی و آب لیمو است بنابراین سازمان غذا و دارو باید به صورت تصادفی مواد و محصولات غذایی پر مصرف از جمله رب گوجه و آب لیمو و کنسروها را مورد نظارت و ارزیابی قرار دهد زیرا در بسیاری موارد پروسه آماده سازی، طعم دادن و رنگ دادن کنسروها به صورت بهداشتی و استاندارد انجام نمی‌شود. متاسفانه امروزه بروز بسیاری از بیماری‌های خاص در کشور ما افزایش یافته که ناشی از استفاده نا به جا از نیترات‌ها، مواد طعم دهنده و رنگ دهنده‌های غیر مجاز است.

این استاد دانشگاه می‌افزاید:متاسفانه یا روی استفاده از مواد طعم دهنده و رنگ دهنده‌ها نظارت نمی‌شود و یا تعیین مجازات متخلفان به اندازه میزان تخلفاتشان نیست به همین دلیل بسیاری از تولید کنندگان غیر مجاز پس از تخلف نیز دوباره به سمت تولید غیر استاندارد خود باز می‌گردند در حالی که استفاده از مواد غیر استاندارد در دراز مدت سلامت تعداد بسیاری از مردم را به خطر می‌اندازند.

افزایش قیمت و مالیات بر محصولات آسیب‌رسان

مظهری، این متخصص تغذیه و رژیم درمانی با انتقاد از تبلیغ محصولات آسیب رسان به سلامت مردم در رسانه جمعی از جمله رادیو و تلویزیون می‌گوید: متاسفانه صدا و سیما به صورت روزانه مصرف محصولات سرشار از نمک و چربی‌های غیر اشباع و ترانس را تبلیغ می‌کند بنابراین باید ترتیبی داده شود تا با افزایش قیمت و مالیات بر این کالاها از مصرف این محصولات از سوی مردم جلوگیری کنیم. متاسفانه وقتی قیمت نوشابه ارزان‌تر از شیر و مواد لبنی است طبیعتا شیر و دوغ و ماست از سفره خانواده و هرم غذایی آنان حذف می‌شود.

گوشت و پروتئین، محصولات پرخطر

حاجی فرجی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز با تاکید بر نظارت ویژه وزارت جهاد کشاورزی بر سموم دفع آفات و نباتات می‌گوید: سازمان غذا و دارو باید سیاست های خود را در رابطه با سموم و مواد عناصر فلزی موجود در فرآورده‌‌های غذایی تقویت کند. امیدواریم با تقویت برچسب اصالت به روزی برسیم که همه افراد بر حسب نوع بیماری و وضعیت جسمانی خود از کم و کیف مواد غذایی مصرفی مطلع شوند به عنوان مثال یک فرد مبتلا به دیابت با توجه به برچسب درج شده روی کالا از مفید یا مضر بودن آن فرآورده بر سلامتی خود مطلع شود.

وی ادامه می‌دهد: باید محصولات پرخطر مانند مواد پروتئینی تحت نظارت بیشتری قرار گیرد زیرا امکان تخلفات در تولید آنها بالاتر است و مردم به صورت روزانه از فست فودها و برخی نوشیدنی‌ها استفاده می‌کنند. دقت نظر در مواد مغذی و مواد قندی و نمکی و نوشیدنی‌ها صورت گیرد زیرا در این موارد و هچنین در رستوران ها و مراکز طبخ غذا امکان بروز تخلفات بیشتر است.

سپهری، استاد دانشگاه شهید بهشتی نیز به مسمومیت‌های شیمیایی جدید اشاره و می‌گوید: سالهاست که ما مسمومیت‌های شیمیایی را در زنجیره غذایی خود داریم. افزودنی‌های غیر مجاز و نگهدارنده‌ها در فرآورده‌های گوشتی وپروتینی به وفور دیده می‌شود امروزه تمام جوامع کمتر دستخوش بیماری از طریق فرآورده‌های میکروبی می‌شوند بلکه بیشتر تحت تاثیر فرآورده‌های شیمیایی دچار بیماری و مشکل می‌شوند. متاسفانه فرآورده‌های شیمیایی در همه محصولات کشاورزی، هورمونی و دامی وجود دارد زیرا در غیر این صورت تهیه و تولید غذا برای این جمعیت عظیم در دنیا بدون استفاده از فرآورده‌های شیمیایی عملا میسر نبود.

توجیه اقتصادی مهمتر از سلامت محصول غذایی

سید ضیاءالدین مظهری، عضو هیات مدیریه انجمن تغذیه ایران نیز می‌گوید: تغییراتی که اخیرا در سیستم ایمنی محصولات غذایی ایجاد شده ناشی از عدم کنترل ترکیبات سموم در مواد غذایی، کودها و سمپاشی‌های غیر اصولی است که همه محیط را آلوده به سموم مختلفی کرده است. سموم مورد استفاده برای جلوگیری از آفت زدگی تولیدات کشاورزی باید استاندارد خاصی داشته باشد تا سموم موجود در محصولات کشاورزی پیش از رسیدن به دست مصرف کننده تجزیه شده و از بین رفته باشد در حالی که گاهی سموم مورد استفاده حتی پس از گذشت مدت زمان بسیاری از رسیدن محصول به دست مصرف کننده بازهم از بین نرفته است و همه این موراد سلامتی مصرف کننده‌ را تهدید می‌کند.

نایب رئیس انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی ایران نیروی انسانی را سرمایه هر کشور می‌نامند و می‌گوید: مساله بعدی نظارت بر تولیدات صنایع غذایی است که همواره مساله توجیه اقتصادی مهمتر از سلامت محصول غذایی است.اگرچه باید در تولیدات صنایع غذایی از استاندارد خاصی بهره گیرند اما همواره کنترل این موارد آنچنان که باید و شاید انجام نمی‌شود بنابراین وقتی مدت‌ها از کنترل و نظارت بر کارخانجات و کارگاه‌های تولید مواد غذایی بگذرد هر انسان سودجویی برای تخلف در ارائه مواد غذایی وسوسه می‌شود بنابراین باید کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولید مواد غذایی به صورت تصادفی توسط ماموران بدون ترس از تهدید و ترعیب مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد.

مظهری ادامه می‌دهد: در زمان ریاست انجمن تغذیه ایران پیشنهاد دادم که مسئول فنی در کارخانه‌های تولید مواد غذایی از سوی نهاد دیگری انتخاب شود زیرا زمانی که مسئول کنترل کیفی مزدبگیر صاحب کارخانه است نمی‌تواند به درستی مسئولیت کنترل کیفی محصولات کارخانه را انجام دهد زیرا در صورتی که پا را از گلیم خود فراتر گذارد صاحب کارخانه عذر وی را می‌خواهد بنابراین باید با افزایش مالیات بر محصولات آسیب رسان به سلامت مردم بودجه‌ای را ایجاد کنند تا مسئولان کنترل کیفی بتوانند به درستی و بدون جیره و مواجب از سوی مدیر کارخانه بر محصولات مصرفی مردم اعم از لبنیات و صنایع کنسروی نظارت کنند.

نظارت یک ارگان واحد بر سلامت و امنیت محصولات غذایی

این عضو هیات علمی دانشگاه‌ ایران با تاکید بر نظارت یک ارگان واحد بر سلامت و امنیت محصولات غذایی می‌گوید: باتوجه به توصیه سازمان جهانی بهداشت مبنی بر ایمنی مواد غذایی از مزرعه تا سفره باید امنیت محصوات غذایی مصرفی مردم را از کاشت و داشت و برداشت و حمل و توزیع مورد توجه و نظارت قرار دهیم.

سپهری،‌ استاد دانشگاه شهید بهشتی نیز در این زمینه ادامه می‌دهد: در تمام دنیا سازمان غذا و دارو بر همه سیستم تهیه و تولید غذا نظارت دارد اما در ایران نظارت بر محصولات و مواد غذایی متولیان بسیاری دارد. بدین ترتیب کثرت سازمان‌های نظارت کننده نه تنها موفقیتی برای کشور ایجاد نکرده بلکه موازی کاری و تداخل نظارتی دستگاه‌های مختلف مانع از اجرای صحیح قانون و نظارت بر این مراکز شده است بنابراین باید دولت برای کثرت و تعدد ارگان‌های ناظر بر مواد غذایی و محصولات کشاورزی چاره‌ای بیاندیشد و همه سیستم تهیه و تولید و توزیع غذا و محصولات غذایی را تحت یک سیستم قرار دهد.