به‌طوری كه 80 درصد دختران ایرانی در مقطع دبیرستان مبتلا به این نوع كم‌خونی هستند، اما ظاهرا قرار است این بخشی از نگرانی‌های خانواده‌های ایرانی باشد. چون به تازگی محققان دانشگاه علوم پزشكی بابل با بررسی میزان ریزمغذی آهن در خون 94 كودك دبستانی در شهر رامسر، اعلام كردند این بیماری در میان كودكان نیز رو به افزایش است.
به‌طوری كه به گفته این محققان، 51 / 8 درصد از كودكان مورد مطالعه در این تحقیق به انواع كم خونی مبتلا بودند كه البته25 / 4 درصد از كل موارد كم خونی در آنان از نوع كم خونی فقر آهن بود.
با این حال، طبق بررسی ملی سال 1380 دفتر بهبود تغذیه، كم‌خونی فقر آهن در كودكان دختر 15 تا 23 ماهه، 7/13 و در كودكان پسر 14 درصد گزارش شد.
این آمار كه به گفته كارشناسان وزارت بهداشت در روستاهای كشور به 18 درصد هم می‌رسد، در دختران 6 ساله، 3 درصد و در پسران در همین گروه سنی 8/3 درصد گزارش شده است.اما متخصصان اطفال در این میان افزایش كم‌خونی فقر آهن را به عوامل مختلفی نسبت می‌دهند كه مهم‌ترین آنها نامرغوب بودن قطره‌های آهن است.
آهن‌های بدطعم!
«قطره آهن باید حداقل تا سنین یك سالگی به كودك داده شود در غیراین صورت علاوه بر كم‌خونی فقر آهن، كودك دچار مشكلات ذهنی و اختلال در رشد و تكامل نیز خواهد شد.»
دكتر مینا ایزدیار، متخصص خون، سرطان و كودكان و عضو هیات‌مدیره انجمن تالاسمی ایران با بیان این عبارات و با اشاره به اینكه كم‌خونی در كودكان ایرانی به‌دلیل عدم‌دریافت كافی قطره آهن در دوران شیرخوارگی است، به همشهری می‌گوید: همه مراكز بهداشتی باید به‌طور رایگان مولتی ویتامین و قطره آهن را در اختیار خانواده‌های شیرخواران بگذارند و پزشكان نیز در این میان باید 10 تا 15 میلی گرم قطره آهن را به‌طور روزانه برای این سنین تجویز كنند.
وی در ادامه توضیح می‌دهد: اما متأسفانه خانواده‌ها در دادن این قطره به میزان كافی به شیرخوار خود كوتاهی می‌كنند.
دكتر ایزدیار این عدم‌همكاری والدین را به عوامل مختلفی نسبت می‌دهد و می‌افزاید: اهمیت‌دادن به باورهای غلطی كه قطره آهن را بدطعم و مخرب دندان می‌دانند، مهم‌ترین معضلی است كه گریبان اكثر خانواده‌ها را گرفته است.
«البته این نكته را نباید نادیده گرفت كه شركت‌های داروسازی وظیفه دارند مزه دارویی مثل قطره آهن را بهتر كنند ولی متأسفانه سیستم داروسازی در كشور ما رو به سمت تولید و واردات داروهای نادر رفته و در تولید با كیفیت‌تر داروهای همه‌گیری مثل قطره آهن كوتاهی می‌كند.»
وی با بیان این عبارات تاكید می‌كند: از میان تمام عوامل مؤثر در بروز كم‌خونی فقر آهن در سنین كودكی، نامرغوب بودن این داروها مهم‌ترین عامل است در حالی كه توجه به تولید مرغوب قطره آهن بسیار سخت‌تر از سنتز داروهای پیچیده‌تر است.
دكتر ربابه شیخ‌الاسلام، متخصص اپیدمیولوژی تغذیه و رئیس سابق دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت نیز با تایید این موضوع به همشهری می‌گوید: وزارت بهداشت برای رفع مشكل فقر آهن در كودكان برنامه‌هایی دارد كه یكی از آنها دادن مكمل قطره یا شربت آهن بعد از 6 ماهگی است، ولی این قطره بسیار بد طعم است.
صنعت داروسازی نیز به‌دلیل ارزان بودن قطره آهن روی خوش‌طعم كردن آن سرمایه‌گذاری نمی‌كند. از طرفی محصولات خوش‌طعم خارجی هم از آهن كافی برخوردار نیستند و متأسفانه در خیلی از خانواده‌ها با استفاده از این محصولات، كودكان دچار ضعف در سیستم ایمنی، فقر آهن و بسیاری از بیماری‌های دیگر می‌شوند.
این در حالی است كه دكتر پریسا ترابی، رئیس اداره بهبود تغذیه وزارت بهداشت با بیان اینكه طی سال گذشته نوعی پودر حاوی مكمل آهن به‌عنوان جایگزینی برای قطره آهن در یك طرح پایلوت مورد استفاده قرار گرفت، به همشهری می‌گوید: این پودر با اضافه شدن به غذای كودك مورد استفاده قرار می‌گرفت و بر خلاف قطره معمول آهن فاقد طعم و اثر نامطلوب بر رنگ دندان‌های شیرخوار بود.
به گفته این مقام وزارت بهداشت، قرار است این پودر بعد از بررسی‌های نهایی در سطح كشور مورد استفاده قرار گیرد.
طبقات مرفه هم درگیرند
اگرچه به گفته كارشناسان وضعیت نامرغوب دارویی، از مهم‌ترین عوامل سیر رو به رشد فقر آهن در كشور است، با این حال نكته دیگری كه در این میان باز هم مهم تلقی می‌شود، نقش سطح اقتصادی خانواده‌ها برای دستیابی به مواد غذایی حاوی آهن كافی است.
دكتر شیخ‌الاسلام در این رابطه می‌گوید: متأسفانه سیاست قیمت‌گذاری بر محصولات غذایی در كشور ما تابع هیچ قانونی نیست به‌طوری‌كه نان محصول ارزانی است ولی در مقابل گوشت كه سرشار از آهن قابل جذب است، فقط برای عده محدودی از مردم قابل دسترس شده است.
این كارشناس وزارت بهداشت خاطرنشان می‌كند: نتیجه این نابرابری هم افزایش فقر آهن به‌خصوص در كودكان ایرانی است. اما ظاهرا طبقات مرفه نیز از این امر مستثنی نیستند چون به گفته دكتر ایزدیار در خیلی از طبقات مرفه جامعه نیز با وجود افزایش وزن، شاهد افزایش فقر آهن هستیم.
وی می‌افزاید: در این خانواده‌ها علاوه بر اینكه تغذیه اصولی رعایت نمی‌شود، حتی درصورت وجود فقر آهن نیز به درمان و میزان قرص تجویز شده برای جبران این كم‌خونی در كودكان توجهی نمی‌شود.
با وجود این اگر از تغذیه ناكافی و نامناسب هم بگذریم، مسئله مهم دیگری كه متخصصان اطفال به آن اذعان می‌كنند بیماری‌هایی است كه كودكان اغلب به آنها دچار شده و در نتیجه به كم‌خونی مبتلا می‌شوند.
به‌طوری كه به گفته دكتر ایزدیار اگر كودكی مشكل گوارشی یا انعقادی داشته باشد و به‌دنبال آن دچار خونریزی شود، همین یكی از علل از دست رفتن آهن خون است. وی با اشاره به اینكه در خیلی از موارد نیز عفونت‌های روده‌ای منجر به فقر آهن در كودكان می‌شود، این عفونت‌ها را عفونت‌های شایعی می‌داند كه به راحتی بین كودكان منتقل می‌شوند.
كودهای غیراستاندارد!
اما نكته دیگری كه منجر به افزایش فقر آهن در میان كودكان شده ولی ظاهرا به آن توجه جدی نمی‌شود، استفاده از كود در فصول كشاورزی است.
«متأسفانه در كشور ما در فصول كشاورزی به جای استفاده از كود میكرو كه حاوی ریزمغذی‌هاست از كود نیتراته استفاده می‌شود. این كود منجر به تهی شدن خاك از ریزمغذی‌ها خواهد شد و با تاثیر روی محصولات كشاورزی منجر به ایجاد فقر آهن در انسان‌ها می‌شود.»
دكتر شیخ‌الاسلام با بیان این عبارات تصریح می‌كند: وزارت بهداشت برنامه‌های مختلفی را برای كاهش این مشكلات در نظر گرفته از جمله اجرای طرح آهن‌یاری دختران مدارس كه خوشبختانه در حال اجرا شدن است ولی آن‌طور كه از ظاهر امر پیداست متأسفانه طرح‌های دیگر این وزارتخانه از جمله غنی‌سازی آرد و نان با آهن و اسید‌فولیك و... با شدت و حدت اولیه پیش نمی‌روند.
به گفته كارشناسان، كم‌خونی فقر آهن در ایران نسبت به سایر كشورهای جهان روند رو به افزایشی دارد.
نظر شما