پاندمی ویروس کرونا، مشکلات طاقت فرسای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در جوامع به وجود آورد؛ اما این واقعه آخرین فاجعه‌ی جوامع نبود. مسائلی دیگر نظیر تغییرات اقلیمی، مهاجرت، افزایش تنش های ژئوپلیتیکی و بیگانگی شهروندان نسبت به نهادهای حکومتی همگی می‌توانند از فجایع پیچیده‌ی آینده‌ی هر جامعه‌ای باشند. لذا سیاست گذاران باید به دنبال آرام کردن محرک‌های این فجایع و آماده سازی کشور جهت سازگاری و بازیابی از این فشارهای ناگهانی باشند؛ اصطلاحا آن‌ها باید اهمیت آموزش تاب آوری را جدی بگیرند.

تاب آوری ملّی ظرفیت یک کشور در پاسخ به، سازگاری با و بازیابی از فشارها و فجایع است. تاب آوری بر بهبود عملکرد کلی یک سیستم در برابر خطرات غیر قابل پیش بینی تمرکز دارد.

اهمیت آموزش تاب آوری به طور بخصوص در جوامع آسیب پذیر و در حال توسعه جدی‌تر است. این کشورها باید به شوک‌های وارده از منابع گوناگون پاسخ دهند در عین آنکه همتایان آن‌ها در جهان توسعه یافته به عملکرد آن‌ها چشم دوخته اند.

به دو دلیل اهمیت آموزش فراگیر تاب آوری مورد توجه است:

1. ایجاد تاب آوری نسبت به گفت و گو در خصوص شکنندگی یک دولت، هدفی اصولی‌تر و استراتژیک‌تر می‌باشد.

2. تاب آوری بر خلاف سایر اهداف سیاسی، به دنبال رفع کمالگرانه‌ی مشکلات نیست؛ بلکه به دنبال ایجاد تغییرات پیوسته، پایدار و قابل دست‌یابی است.

بیشتر بدانید: اثرات آموزش تاب آوری بر سلامت روان اجتماعی

سطح اعتماد اجتماعی شهروندان به دولت و یکدیگر، رهبری سیاسی با کیفیت و سطح پایین فساد همگی در ایجاد تاب آوری در جوامع موثر اند. در نظر گرفتن ابعاد اجتماعی جامعه در رتبه بندی میزان تاب آوری کشورهای گوناگون تغییر ایجاد می‌کند. برای مثال در صورتی که ابعادی نظیر شادمانی، سلامتی، طرد اجتماعی و درآمد را در نظر بگیریم بلغارستان از تاب آوری بالایی برخوردار است و مجارستان دارای تاب آوری کمتری است.

در حالی که آلمان و لهستان در میان تاب آورترین کشورها قرار دارند، بلغارستان و بالتیک در یک بازه‌ی زمانی متوسط نسبت به بازه‌ی زمانی کوتاه به مشکلات اقتصادی پاسخ بهتری می‌دهند. بعضی کشورها ( خصوصا آلمان) به خوبی توانسته اند با تاکید بر اهمیت آموزش تاب آوری، به شرایط عادی پیش از وقوع فجایع باز گردند. در عوض کرواسی، قبرس، یونان، ایتالیا و اسپانیا هنوز از وضعیت اجتماعی و اقتصادی پیش از بحران خود عقب هستند.

رنگ‌ها میزان تاب آوری کشورها از زیاد(سبز) تا کم(قرمز) را نشان می‌دهند.

اهمیت آموزش تاب آوری تنها به افزایش ظرفیت‌های فردی بر نمی‌گردد؛ یک دولت باید شرایطی را که منجر به تضعیف تاب آوری مردم می‌شود را به چالش بکشد. سیاست‌ها و خدمات گوناگون باید عواملی را که منجر به تقویت تاب آوری می‌شوند شناسایی کنند و از آن‌ها محافظت کنند.

اهمیت آموزش تاب آوری و ضرورت آموزش فراگیر تاب آوری از کودکی تا بزرگسالی

هنگامی که تعداد و شدت فجایع افزایش می‌یابند، کودکان و جوانان که نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند بیشترین فشار را که ممکن است یک عمر برای آن‌ها طول بکشد، تحمل می‌کنند. اینجاست که اهمیت آموزش تاب آوری خود را نشان می‌دهد.

دختران، زنان و مردمی که ناتوان اند و خانواده‌هایی که در فقر به سر می‌برند نسبت به فجایعی نظیر از دست دادن سلامت، رفاه، زندگی و غیره آسیب‌پذیرتر هستند. تمرکز بر کودکان و کاهش خطر بحران‌ها با نگاه بشردوستانه می‌تواند منجر به تقویت تاب آوری جامعه و افراد شود.

اهمیت آموزش تاب آوری آن جاست که ارائه‌ی خدمات تاب آور و افزایش دانش افراد جمعیت از تمام رده‌های سنی در مورد خطر بحران‌ها، نه تنها از کودکان بلکه از خانواده‌ها و جوامع آن‌ها نیز حمایت می‌کنند.

اهمیت آموزش تاب آوری وقتی خود را نشان می‌دهد که مطالعات حاکی از آن اند که پرونده‌ی تاب آوری هنگام تولد بسته نمی‌شود. تاب آوری در خانه، مدرسه، جلسات مشاوره و جامعه قابل یادگیری و آموزش است. در این میان مدارس به عنوان یکی از اولین جوامعی که کودکان در آن قرار می‌گیرند، نقش بسیار مهمی در پرورش تاب آوری ایفا می‌کنند. همکاری کارکنان متخصص، دانش آموزان و والدین جهت تقویت تاب آوری و سلامت روان در مدارس اهمیت دارد.

در صورتی که اهمیت آموزش تاب آوری جدی گرفته شود و دانش و فرصت‌ تقویت تاب آوری، خلاقیت و مشارکت در رویارویی و سازگاری با مشکلات برای کودکان و جوانان تامین شوند، آن‌ها ظرفیت بالایی در پیشگیری، پیش بینی و مدیریت فشارها و شوک‌ها از خود نشان می‌دهند. لذا آموزش فراگیر تاب آوری از کودکی تا بزرگسالی به خانواده‌ها و جوامع در رویارویی با فجایع کمک بزرگی می‌کند.

منابع

• https://carnegieendowment.org/2022/05/23/governance-for-resilience-how-can-states-prepare-for-next-crisis-pub-87175
• https://www.unicef.org/media/120636/file/UNICEF%20DRR%20in%20Action%20-%20Every%20country%20protected.%20Every%20child%20resilient.pdf
• https://joint-research-centre.ec.europa.eu/system/files/2020-01/jrc-science-for-policy-brief_resilient-country1.pdf
• https://www.oecd-ilibrary.org/sites/ca34a20a-en/index.html?itemId=/content/component/ca34a20a-en