امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی، برای تمام محققان عرصه ناباروری معلوم شده که نازایی تنها یک مشکل زنانه نیست، بلکه فاکتورهای مردانه نیز در این امر دخالت دارند.
چه زمان زوج را نابارور میدانیم؟
دکتر محمدمهدی آخوندی، رئیس پژوهشگاه و مرکز فوقتخصصی درمان ناباروری ابنسینا با اشاره به تعریف سازمان بهداشت جهانی درباره ناباروری به «سیب سبز» میگوید: «زن و شوهری که به مدت یک سال به صورت مداوم و بیوقفه بدون بهرهمندی از هیچ نوع ابزار و وسیله پیشگیری برای بچهدار شدن تلاش میكنند اما با وجود تلاشهای آنها بارداری انجام نمیشود، باید هوشیار باشند و برای بررسی موقعیت خود نزد متخصص ناباروری بروند. این در حالی است كه زوج در طول یك سال بعد از سیكل قاعدگی خونریزی زن و همزمان با مكانیسم آماده شدن تخمك برای بچهدار شدن اقدام كنند. به این ترتیب در هر سیكل قاعدگی كه 12 دفعه در سال اتفاق میافتد، 10 تا 20 تخمک بالغ میشود و در نهایت یک تا 2 عدد از آنها آزاد میشود. در این حالت یك روز بعد از رابطه زناشویی اسپرم به سمت لولههای رحمی كه تخمك در آنها مستقر است حركت میكند و بارداری شكل میگیرد. »
وی اضافه میكند: «در شرایطی كه این روند 12 بار بعد از سیكل قاعدگی زن و تخمكگذاری او انجام شود و بارداری اتفاق نیفتد در این حالت باید احتمال نازایی این زوج مورد بررسی قرار گیرد كه چه دلیلی برای آن وجود دارد. اینگونه نیست كه به همین سادگی به زوج بگوییم نابارور است.»
عوامل ناباروری در مردان
دلایل مختلفی احتمال ناباروری را در مردان به وجود میآورد كه بروز هر یک از این احتمالها میتواند بارداری را در زوج دچار اختلال کند. دكتر آخوندی با اشاره به این مطلب میگوید:«در این شرایط متخصصان پس از 12 بار تکرار تلاش برای بچهدار شدن، در صورت به دست نیامدن نتیجه و مشخص شدن این موضوع كه دلیل ناباروری در مرد نهفته است برای بررسیهای بیشتر، كسب نتیجه و شناسایی و درمان علت ناباروری اقدام میكنند. در این شرایط گاهی ممكن است اسپرم سالم وجود نداشته باشد یا اسپرم شكل و فرم مناسبی برای باروری نداشته باشد. علاوه بر این گاهی ممكن است اسپرم به اندازه كافی فعال و محرك نباشد.»
دكتر آخوندی اضافه كرد: «احتمالهای دیگری نیز وجود دارد كه ناباروری در مردان را سبب میشود و آن این است كه اسپرم در مسیر رسیدن به رحم و پیش از لقاح از بین برود یا امکان رسیدن اسپرم به تخمک به دلایلی وجود نداشته باشد یا عوامل مناسب برای لقاح وجود نداشته باشد كه در این2 مورد اخیر باید فاكتورهای مناسب برای بارداری اسپرم و تخمك را مورد بررسی قرار داد. همه اینها موجب میشود تا با وجود تلاشهای زوج بارداری اتفاق نیفتد.»
10 درصد از مردانی كه نابارور هستند به دلیل آنكه در گروه افراد آزواسپرمی قرار میگیرند ناباروری را تجربه میكنند. این گروه در بافت بیضه خود هیچ اسپرمی ندارند. دكتر صادقی در این باره میگوید: «آزواسپرمی 2 عامل دارد؛ گاهی ممكن است مجاریای كه اسپرم را از بیضه تخلیه میكند مسدود شده باشد كه یكی از مهمترین علتهای این انسداد میتواند ابتلا به عفونتهای جنسی و حتی عفونتهای ادراری باشد كه فرد در سالهای دور یا نزدیك تجربه كرده است.»
در این شرایط باید فورا برای درمان اقدام کرد
در بعضی موقعیتها مردان باید خیلی سریع برای درمان ناباروری اقدام كنند و نیازی نیست برای 12 ماه روند درمانی را ادامه دهند. دكتر آخوندی در این باره میگوید: «وقتی بیضه مرد به علت بیماری دچار عفونت شده باشد یا بر اثر حادثه یا تصادف، ضربه در گذشته یا در حال حاضر ضربه خورده باشد باید برای بررسی بیشتر سریعتر به متخصص ناباروری مراجعه كند. علاوه بر این در شرایطی كه رویش موها در بدن مرد طبیعی نباشد یا مرد دچار كوتاهی یا بلندقامتی مفرط باشد، در این شرایط نیز بهتر است هر چه سریعتر برای درمان ناباروی اقدام كند و در نهایت افرادی كه در خانواده آنها سابقه ناباروری وجود دارد به ویژه در میان بستگان درجه یك آنها، بهتر است برای درمان زودتر به متخصص مراجعه كنند و نیازی نیست برای مشخص شدن اختلال در روند ناباروریشان 12 ماه صبوری به خرج دهند.»
هزینههای درمان چقدر است؟
از آنجا که بسیاری از تجهیزات و داروهایی که برای درمان ناباروری در کشور مورد استفاده قرار میگیرد، وارداتی است، تحریمهای اخیر تاثیر زیادی بر هزینههای تامین دارو و تجهیزات گذاشته و این مسئله موجب شده تا هزینههای درمان ناباروری دو برابر شود. در حال حاضر هزینه هر دوره درمان ناباروری اعم از دارو، خدمات پاراکلینیکی و اتاق عمل بسته به میزان مشکلات زوجها بین 2.5 تا 5 میلیون تومان هزینه به دنبال دارد و هر زوج برای درمان باید 3 تا 4 دوره درمانی را پشت سر بگذارد که بخشی از این هزینهها مربوط به بخش تشخیص دلایل نازایی برای برخی زوجهاست. در این شرایط جراحیهای تشخیصی به زوجها توصیه میشود که در کنار سونوگرافی و آزمایشهای مختلف حدود 50 تا 500 هزار تومان هزینه دارد و مابقی هزینهها در بخش درمان مربوط به داروهایی است که باید توسط زوج مصرف شود، مثل نسخهها و داروهایی که گاهی باید سه تا چهار بار برای درمان قطعی تجویز شود.
شایعترین علت ناباروری در مردان
80 تا 90 درصد مردان به دلیل الیگواسپرمی ناباروری را تجربه میكنند. دكتر صادقی، معاون پژوهشی و فناوری پژوهشگاه ابنسینا در اینباره میگوید: «این گروه از مردان اسپرم تولید میكنند اما اسپرم آنها مشكلاتی دارد. مثلا گروهی از این مردان تعداد اسپرم كمی دارند و تعداد اسپرم آنها زیر 20 میلیون در میلیلیتر است. این مسئله دلایل مختلفی دارد و گاهی موقتی و قابل درمان است. باید توجه داشت در این شرایط اسپرم توانایی رسیدن به تخمك را ندارد و نمیتواند فرد را بارور كند كه خوشبختانه برای درمان این مورد راهحلی وجود دارد و میتوان با خارج كردن تخمك از بدن زن و تزریق كردن اسپرم مرد به داخل تخمك زن برای باروری اقدام كرد.»
وی اضافه كرد: «در مواردی كه اسپرم وجود دارد اما توانایی رساندن خود به تخمك را ندارد یعنی تحرك لازم را ندارد یا در جای خود تحرك نشان میدهد و نمیتواند از مسیر لولههای رحمی به تخمك برسد، میتوان با راهكارهایی برای غلبه بر این اختلال اقدام كرد و درمان را انجام داد.»
كدام مركز را انتخاب کنید
زوجها برای درمان ناباروری باید به مراکز سرشناس و معتبر در زمینه درمان ناباروری مراجعه کنند. رئیس پژوهشگاه و مرکز فوقتخصصی درمان ناباروری ابنسینا در اینباره به «سیب سبز» میگوید: «زوجها بهتر است مراکزی را برای درمان انتخاب كنند که در آنجا متخصص ناباروری مردان، متخصص ناباروری زنان و جنینشناس وجود داشته باشد چراكه درمان ناباروری نیاز به كار گروهی دارد و باید همزمان علت ناباروری در مرد و زن مورد بررسی قرار بگیرد و مشکلات و احتمالاتی که باعث ناباروری در مردان و زنان میشود به طور کامل بررسی شود.»
دكتر آخوندی اضافه میكند: «مراکزی که در وهله اول تشخیص درستی از ناباروری و دلایل ناباروری مراجعان خود داشته باشند و با كار گروهی عوامل مختلف ناباروری در زن و مرد را بررسی كنند بهترین انتخاب برای درمان زوجهای نابارور هستند. پیدا كردن این مراكز كار چندان دشواری نیست؛ كافی است با انجمن ناباروری تماس بگیرید یا از پزشكتان درباره چنین مراكزی پرسوجو كنید.»
تراتواسپرمی و ناباروری مردان
یكی دیگر از عواملی كه باعث ناباروری در مردان میشود و در بسیاری از مردان نابارور دیده میشود تراتواسپرمی است كه به شكل ظاهری و وضعیت اسپرمها مربوط میشود. معاون پژوهشی و فناوری پژوهشگاه ابنسینا در اینباره میگوید: «در شرایطی كه بیش از 4 درصد اسپرمهای مرد شكل طبیعی و نرمال نداشته باشد، در این شرایط قادر به ایجاد جنین طبیعی نیستند. بروز این اختلال دلایل مختلفی دارد كه یكی از مهمترین آنها آسیب به بافت بیضه و عوامل بیرونی و محیط است كه به طور مستقیم بر اسپرم و ظاهر آن نیز تاثیر میگذارد.»
نظر شما